Het coronavirus is niet meer weg te denken van het nieuws en maakt een groot deel uit van de huidige samenleving. Ook kinderen komen ermee in aanraking, of je het nieuws nu van ze probeert weg te houden of niet. Het coronavirus uitleggen aan kinderen is daarom ook heel belangrijk. En liefst doe je dat natuurlijk op een manier dat ze het goed begrijpen. In dit artikel lees je hoe je dit stap voor stap kunt doen.
Inhoudsopgave
Kinderen pikken heel snel op wanneer er iets aan de hand is. Zeker wanneer, zoals nu, hun hele leven op de kop staat omdat ze niet naar school mogen, geen muziekles of sport meer hebben en geen vriendjes mogen zien. Daarnaast is COVID-19 overal: in de supermarkt moet je afstand houden, op straat is het rustig, je maakt thuis je schoolwerk en je kan niet zomaar naar buiten om te spelen.
Als er dan niet goed uitgelegd wordt wat het coronavirus nu precies is en wat er aan de hand is, kunnen kinderen snel bang worden. Zij nemen namelijk de informatie die ze kennen en vullen die in met dingen die ze zelf verzinnen. Dat kan behoorlijk wat stres opleveren en zo kunnen gemakkelijk nachtmerries of angsten ontstaan die lastig te ontkrachten zijn. Daarom is het goed om er op een normale, rustige manier met ze over te praten.
Coronavirus uitleggen aan kinderen wil je natuurlijk op een juiste manier doen. Allereerst is het daarom van groot belang dat je weet waar je het over hebt. Er circuleren zoveel berichten op internet met foutieve informatie, dat het belangrijk is om eerst te kijken of je het zelf goed begrepen hebt. Het RIVM heeft een uitgebreide site met informatie over COVID-19.
Elk kind is verschillend, maar je kunt het ze allemaal volgens een vast schema uitleggen. Uiteraard moet je het toespitsen op hun leeftijd. Maar over het algemeen vertel je het ze in deze volgorde.
- Wat weten ze al: Voordat je uit gaat leggen wat het coronavirus is, is het belangrijk om te weten wat zij al denken te weten. Hier kun je op voortborduren of je weet welke fabels je moet ontkrachten.
- Leg uit wat een virus is: Hoe ziet het er uit? Wat doet het? Hoe verspreid het virus zich? Wat doet het met je lijf? Hoe ver kan een virus reizen (en hoe veel afstand moet je dus houden?)
- Stel je kind gerust: Kinderen worden niet snel heel ziek van COVID-19. Sterker nog, vaak lijkt het alleen maar op een verkoudheid of een loopneus, dus ze belanden meestal niet in het ziekenhuis. Het is wel goed om te benadrukken dat ze andere mensen kunnen aansteken en zeker oudere mensen (zoals opa en oma) of mensen met een verzwakt immuunsysteem zijn heel erg vatbaar.
- Vertel ze wat ze zelf kunnen doen: Kinderen vinden het fijn om controle te hebben. Dus leg ze uit welke maatregelen ze zelf kunnen nemen om verspreiding te voorkomen, zoals handen wassen, afstand houden en in je elleboog hoesten.
- Laat ze zien wat ze nog wel kunnen: Het is lastig om vriendjes niet te kunnen zien en niet op bezoek te kunnen bij opa en oma. Maar je kunt bijvoorbeeld wel afspreken om een paar keer te videobellen. Of misschien samen online een spelletje doen.
Het is belangrijk dat kinderen op hun eigen niveau wordt uitgelegd wat COVID-19 is. Voor elke leeftijdsgroep doe je dat op een andere manier.
Coronavirus uitleggen aan peuters en kleuters
Als je het coronavirus uit wil leggen aan de kleintjes, is het het beste om dit op een heel concrete manier te doen. Als je begint met vragen wat ze er al over weten kun je ze voorstellen om eens een virus te tekenen. Misschien kun je er eentje maken van klei.
Visualiseer het virus, vertel bijvoorbeeld dat het heel kleine beestjes zijn die je niet zo goed kunt zien. Jonge kinderen vinden het vaak ook heel interessant om te zien hoe een microscoop werkt. Je kunt ze bijvoorbeeld een filmpje laten zien over hoe klein zo’n virus is en hoe het er precies uit ziet. Het is ook behoorlijk indrukwekkend om te weten dat er beestjes zijn die zó klein zijn dat je ze met het blote oog niet kunt zien.
Wat ook veel duidelijk kan maken is de aflevering over virussen van Ask The Storybots. Dit kun je vinden op Netflix. Hierin wordt op een speelse manier getoond wat een verkoudheidsvirus is en wat het precies met je lijf doet.
Coronavirus uitleggen aan lagere schoolkinderen
Voor deze kinderen geldt ook, zeker als ze in de onderbouw zitten, dat je het beste in concrete bewoordingen over het virus kan praten. De aflevering van de Storybots over virussen kan hier ook nog bij helpen. Ook aan hen kun je vragen of ze het virus willen tekenen. Misschien heb je nog een piepschuim bal en wat punaises om te laten zien hoe het virus eruit ziet. Het Jeugdjournaal had ook een mooie aflevering over het coronavirus dat je samen kan kijken.
Kinderen in deze leeftijd kun je heel goed vertellen wat ze zelf kunnen doen om niet ziek te worden. Laat ze in hun elleboog niesen en hoesten en regelmatig de handen wassen: wanneer je ergens binnen komt of na het buiten spelen, voor en na het eten, na een toiletbezoek en wanneer je ziet dat je handen vies zijn.
Kinderen in de basisschoolleeftijden worden zich steeds meer bewust van hun eigen lijf en hoe het werkt. Daardoor wordt het gemakkelijker om ze te wijzen op wat ze zelf kunnen doen om verspreiding van het virus te voorkomen. Daarnaast reageren ze meestal goed op positieve aandacht. Laat het daarom vooral merken wanneer ze het goed doen en stuur ze bij als ze het een keer vergeten.
Praten met tieners over het coronavirus
Soms is het lastig om te weten wat je tiener wel en niet begrijpt over COVID-19. Vraag daarom ook aan je tiener wat hij of zij al weet over het coronavirus en neem niet simpelweg aan dat ze alles begrijpen wat ze mee krijgen. Zeker deze leeftijdsgroep is erg actief op Social Media, maar niet alle berichten die ze daar te zien krijgen zijn waar.
Tieners vinden het vaak niet zo leuk om de les gelezen te worden. Probeer erachter te komen of en waarom ze zich zorgen maken. Zeker met kinderen in deze leeftijd kunnen er discussies ontstaan. Ze vinden het fijn om als gelijken behandeld te worden. Houdt het gesprek open en betuttel ze niet, geef hen ook de ruimte om te vertellen of vragen te stellen. Stel je niet alwetend op, maar geef toe als je dingen ook niet begrijpt en zoek ze eventueel samen op. Zo betrek je hen in het hele gebeuren.
Praat over verspreiding van het virus
Het is belangrijk om extra aandacht te schenken aan over hoe het virus zich verspreidt. Wanneer kinderen weten waarom ze iets moeten doen, zoals in hun elleboog hoesten, zullen ze het sneller oppakken.
Met concrete taal kun je goed vertellen hoe je, wanneer je hoest, de virussen in de hoestdruppeltjes uit je lijf komen. Zij willen het liefst naar een nieuw persoon. Dan kun je uitleggen hoe je kunt voorkomen dat ze in jouw lijf komen, zoals afstand houden en je handen wassen voordat je je eten of je gezicht aanraakt.
Vertel over hoe je druppeltjes verspreidt wanneer je hoest of niest en hoe belangrijk het is dat dat je daarom in je elleboog hoest. Want als je in je handen hoest, blijven de virussen op je handen zitten en als je daarmee andere dingen weer aanraakt, kunnen de druppeltjes en virussen zich op die manier ook verspreiden.
Maar niet alleen door hoesten of niesen kun je druppeltjes verspreiden. De druppeltjes zitten in speeksel en kunnen daardoor ook overgedragen worden als je elkaar een kus geeft, of uit dezelfde beker drinkt of hetzelfde bestek gebruikt.
Misschien kunnen ze zich ook nog wel iets herinneren van de vorige keer dat ze de griep hadden. Zoals: “Weet je nog dat je een keer heel erg ziek was en niet kon eten omdat je moest spugen? Dat kwam ook door een virus van iemand anders. En daar ben je ook weer helemaal beter van geworden.”
Bij het coronavirus uitleggen aan kinderen horen ook afspraken maken over hoe je de verspreiding zelf kunt voorkomen. Als kinderen snappen hoe het virus zich verspreid kun je ook gemakkelijker afspraken maken over hygiëne, ook met kleuters en peuters. Spreek duidelijke regels af die ze begrijpen zoals: We wassen altijd onze handen voor het eten, of: We wassen altijd onze handen nadat we naar de wc zijn geweest. Soms helpt het om de afspraken samen op papier te schrijven.
Het is belangrijk om je handen 20 seconden lang te wassen met water en zeep. 20 seconden is voor jonge kinderen nog niet altijd heel concreet. Je kunt met ze tellen, maar je kunt ook een liedje zingen. Altijd is Kortjakje Ziek of, op hetzelfde melodietje, Olifantje in het Bos, zijn liedjes die ongeveer 20 seconden duren. Als het liedje klaar is, zijn je handen ook schoon.
Goed voorbeeld doet volgen: Kinderen zijn altijd erg goed in kopiëren dus zorg ervoor dat je zelf het goede voorbeeld geeft: was je boven- en onderkant van je handen en vergeet je nagels niet. Doe het desnoods een aantal keren voor.
Laat kinderen ook zien hoe veel anderhalve meter afstand is. Kinderen kunnen zo’n afstand vaak niet inschatten. Met een centimeter of rolmaat is dat heel goed te visualiseren. Je kunt bijvoorbeeld stoepkrijt gebruiken en een cirkel van anderhalve meter trekken. Zo zien ze hoeveel afstand ze moeten houden van andere mensen.
Nu kinderen thuis zijn omdat de scholen gesloten zijn en hun leven ontwricht is, kunnen ze daar best door van slag zijn. Het is ook niet niks: Scholen die dicht zijn, je kan niet meer naar de juf of meester en nog belangrijker, je kan niet meer spelen bij vriendjes. Misschien vinden kinderen het, na het horen dat ze zelf niet zo ziek kunnen worden, wel stom dat ze dan niet gewoon naar school kunnen. Daarom is het belangrijk om te benadrukken dat bijvoorbeeld papa of mama, en zeker oma en opa, er wel heel ziek van kunnen worden. En dat dat de reden is waarom de scholen dicht zijn.
Maak je kinderen wel duidelijk dat emoties er mogen zijn. Vraag ze regelmatig hoe ze zich voelen. Zijn ze verdrietig? Boos? Bang? Eenzaam? Vertel ze dat dat mag. Dat je dat begrijpt. Dat je dat misschien soms ook wel even zo voelt. Geef ze de vrijheid om over hun emoties te praten en neem er zelf ook de tijd voor om hierover met ze te praten.
En stel voor om wat dingen samen te gaan doen, zoals een stukje wandelen, even samen voetballen of ga lekker even fietsen. Probeer het bewust ook over ander onderwerpen te hebben dan het coronavirus. Vraag ze naar wat hun interesseert, of vraag ze naar de laatste roddels uit de klas.
Wees je ervan bewust dat, nu je zo dicht op elkaar zit, de emoties van je kind zelf heel erg kan beïnvloeden. Kinderen voelen jouw gemoedstoestand feilloos aan en nemen deze over of gaan er linea recta tegenin. Probeer daarom sterke emoties over COVID-19 in de buurt van je kinderen te voorkomen. Natuurlijk is het niet zo dat je zelf je emoties moet onderdrukken. Ouders hebben het in deze periode natuurlijk ook zelf niet gemakkelijk met de combinatie van werk en gezin. Mocht je het zelf even moeilijk hebben, probeer dat dan toch te uiten op momenten wanneer kinderen niet in de buurt zijn.
Reageer op dit artikel